Διαιτησία και Διαμεσολάβηση στην Ελλάδα και το Βέλγιο

Δημοσίευση: 04-05-2015 ώρα 23:53:00

Το άρθρο αποτελεί μια σύντομη περιγραφή της εμπορικής, επενδυτικής και ενεργειακής διαιτησίας και διαμεσολάβησης στην Ελλάδα και το Βέλγιο.  ΠαρÏŒλο που οι μηχανισμοί της διαιτησίας και διαμεσολάβησης είναι δύο ραγδαία αυξανÏŒμενες επιλογές για την επίλυση διαφορÏŽν ανα τον κÏŒσμο, σημειÏŽνεται ÏŒτι η Ελλάδα και το Βέλγιο δεν αποτελούν πρÏŽτη επιλογή ως φορουμ. ΑυτÏŒ συμβαίνει παρά το γεγονÏŒς ÏŒτι και οι δυο χÏŽρες έχουν ήδη ενσωματÏŽσει στη νομοθεσία τους μερικά απÏŒ τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά αυτÏŽν των μεθÏŒδων επίλυσης διαφορÏŽν και συγκεκριμένα την: ουδετερÏŒτητα, την εμπιστευτικÏŒτητα, την αυθεντία και τηυ ευελιξία επιλογής νομικού πλαισίου απÏŒ τα μέρη. Τέτοια χαρακτηριστικά οδηγούν και σχηματίζουν τους δυο αυτούς μηχανισμούς ως κατάλληλες  εξωδικαστικές μεθÏŒδους για την επίλυση διαφορÏŽν σε αντίθεση με την κλασική επιλογή της δικαστικής οδού. Τονίζεται επίσης ÏŒτι το γεγονÏŒς ÏŒτι η ταχύτητα της έκδοσης διαιτητικής απÏŒφασης ή αντίστοιχα απÏŒφασης της διαμεσολάβησης και η μετέπειτα εκτέλεση αυτÏŽν των αποφάσεων υπερτερούν σε σχέση με την μακρÏŒχρονια και αέναη διαμάχη εντÏŒς των δικαστηρίων. ΑυτÏŒ οδηγεί τέτοιες χÏŽρες μεταξύ άλλων στην επιλογή της εξωδικαστικής επίλυσης διαφορÏŽν. Για αυτούς και άλλους λÏŒγους  η διαιτησία και η διαμεσολάβηση είναι ιδιαίτερα κατάλληλες για την επίλυση διαφορÏŽν στον τομέα της ενέργειας στον οποίο η ταχύτητα και η ιδιωτικÏŒτητα είναι υψηλής σημασίας.

Μέθοδοι εναλλακτικής επίλυσης διαφορÏŽν στην Ελλάδα

Διαιτησία

Παρά τα αναρίθμητα προνÏŒμια που προσφέρει ο μηχανισμÏŒς, η διαιτησία στην Ελλάδα δεν αποτελεί ευρεία επιλογή. ΑυτÏŒ κυρίως συμβαίνει λÏŒγω έλλειψης πληροφÏŒρησης και λÏŒγω της νοοτροπίας στην Ελληνική πρακτική και αγορά η οποία πρέπει να συγχρονιστεί με την πρακτική διαιτησίας της ΕυρÏŽπης και του κÏŒσμου. ΠαρÏŒλα αυτά και με κάποια καθυστέρηση η διαιτησία παρουσιάστηκε στην Ελλάδα 25 χρÏŒνια πριν και τη επιλέγουν κάποιες μεγάλες εταιρείες για τη σύναψη συμφωνιÏŽν ή για την επίλυση διαφορÏŽν με ομαλÏŒτητα. Βέβαια, υπάρχει ελπίδα και πιθανÏŒτητα ÏŒτι τα επÏŒμενα χρÏŒνια η διαιτησία στην Ελλάδα θα παρουσιαστεί στο προσκήνιο.

Το ελληνικÏŒ νομικÏŒ πλαίσιο ασχολείται με την εθνική διαιτησία στο κεφ.7 του Αστικού ΚÏŽδικα και τη διεθνή διαιτησία με τον ν.2735/1999. Μερικά απÏŒ τα ελληνικά ÏŒργανα διαιτησίας που βασίζονται στα άρθρα 867-903 του Ελληνικού Αστικού ΚÏŽδικα είναι: το ΕμπορικÏŒ και ΒιομηχανικÏŒ Επιμελητήριο ΑθηνÏŽν απÏŒ το 1979 και το Ινστιτούτο Διαιτησίας και Εναλλακτικής Επίλυσης ΔιαφορÏŽν.

ΠρÏŒσφατα, οι πρÏŽτες ΙCSID επενδυτικές διαιτησίες ξεκίνησαν κατά της Ελλάδας. Οι υποθέσεις βασίστηκαν στη Διμερή Επενδυτική Συνθήκη Ελλάδας-Κύπρου. Η μία υπÏŒθεση αφορά αξιÏŽσεις ξένων (Τσέχων και Κύπριων) μετÏŒχων ελληνικÏŽν ομολÏŒγων οι οποίοι υπέστησαν ζημίες μετά την αναδιάθρωση του ελληνικού χρέους το 2012. Η Î¬λλη υπÏŒθεση αφορά την Cyprus Popular Bank σχετικά με τις ζημίες στα ελληνικά κρατικά ομÏŒλογα μετά την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους το 2012 καθÏŽς η τράπεζα αποκλείστηκε απÏŒ τη Βοήθεια της Επείγουσας ΡευστÏŒτητας για τις Ελληνικές τράπεζες.

Διαιτητική επίλυση ενεργειακÏŽν διαφορÏŽν

Στην Ελλάδα έχει ιδρυθεί ΜÏŒνιμο ΣÏŽμα Διαιτησίας στην Ελληνική Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ). Η ΡΑΕ απαντά στις αιτήσεις μεταξύ 3 με 6 μηνÏŽν αν είναι αναγκαίο και μετά την έγγραφη συμφωνία μεταξύ των μερÏŽν μέσω της οποίας εξουσιοδοτούν την ΡΑΕ να ξεκινήσει τη διαδικασία διαιτησίας. Οι αρμοδιÏŒτητές της περιλαμβάνουν την επίλυση διαφορÏŽν μεταξύ εταιρειÏŽν ή μεταξύ εταιρειÏŽν και ιδιωτÏŽν.Σχετικά με τα διαδικαστικά θέματα ορίζονται δύο διαιτητές και ένας επιδιαιτητής. Η διάρκεια της διαδικασίας είναι η έκδοση διαιτητικής απÏŒφασης 6 μήνες μετά απÏŒ την αρχή της διαδικασίας. Αν η περίοδος δεν είναι επαρκής υπάρχει η δυνατÏŒτητα επιμήκυνσης που μπορεί να οριστεί απÏŒ τον ΠρÏŒεδρο της ΡΑΕ. Η απÏŒφαση λαμβάνεται με την πλειοψηφία αν ο συμβιβασμÏŒς δεν είναι εφικτÏŒς, ενÏŽ η διαιτητική απÏŒφαση ειναι νομικά δεσμευτική και απÏŒ τα δυο μέρη.

Διαμεσολάβηση

Η διαμεσολάβηση στην Ελλάδα ορίζεται απÏŒ το ν. 3898/2010 ο οποίος ενσωμάτωσε την ευρωπαÏŠκή οδηγία 2008/52 EC στη διαμεσολάβηση αστικÏŽν και εμπορικÏŽν διαφορÏŽν. Το ΕλληνικÏŒ Κέντρο Διαμεσολάβησης και Διαιτησίας εγκαθιδρύθηκε το 2006 και συνεισφέρει στην ανάπτυξη του μηχανισμού. Ένα άλλο θεσμικÏŒ ÏŒργανο είναι το Κέντρο Διαιτησίας στον Πειραιά.

Εξωδικαστική επίλυση διαφορÏŽν στο Βέλγιο

Διαιτησία

Το Βέλγιο εκσυχρÏŒνισε τη νομοθεσία του περι διαιτησίας με την αντικατάσταση του Βέλγικου Αστικού ΚÏŽδικα με το νομοθέτημα 53-2743 του 2013. Η αλλαγή αυτή απεικονίζει πιο στενά UNCITRAL σχέδιο νÏŒμου. Με την αλλαγή αυτή το Βέλγιο ενίσχυσε τη θέση του στη διαιτησία καθÏŽς μια απÏŒ τις σημαντικές αλλαγές είναι η αφαίρεση των μειονεκτημάτων που επηρεάζουν τη σχετική διαδικασία της διαιτησίας. Αξίζει να σημειωθεί ÏŒτι οι νέοι κανÏŒνες εφαρμÏŒζονται στα αιτήματα διαιτησίας μετά την αλλαγή του νομικού πλαισίου. Με αυτÏŒν τον τρÏŒπο η de facto πρωτεύουσα της ΕυρωπαÏŠκής Ένωσης, οι Βρυξέλλες, διατηρεί σημαντικά πλεονεκτήματα ÏŽστε να είναι επιλογή φορουμ διαιτησίας. Η ταχύτερη διαδικασία, τα οριστέα ποσά, η ευελιξία ως προς τα διαδικαστικά και οι έμπειροι διαιτητές είναι μερικοί λÏŒγοι για να γίνει το Βέλγιο φορουμ επίλυσης διαφορÏŽν.

Ως θεσμικÏŒ ÏŒργανο διαιτησίας το Βέλγιο λειτουργεί με τους κανÏŒνες του CEPANI που είναι κέντρο βοηθείας για τα μέρη. Μερικά άλλα απÏŒ τα διακεκριμένα θεσμικά ÏŒργανα είναι το Institute of Arbitration και το Επιμελητήριο Διαιτησίας και Διαμεσολάβησης. Για παράδειγμα, μια υπÏŒθεση που αφορά το Βέλγιο είναι η: Ping An Life ασφαλιστική εταιρεία ΕΠΕ της Κίνας κατά του Βελγίου. Η υπÏŒθεση αφορά Κινέζους επενδυτές με αξίωση επίλυσης διαφοράς ΕπενδυτÏŽν κατά Κράτους κατά του Βελγίου σχετικά με τη στάση της κυβέρνησης στη Fortis, ένα Βελγο-ΟλλανδικÏŒ οικονομικÏŒ ÏŒργανο κατά την οικονομική κρίση. Οι αιτηθείς ανέφεραν ζημίες ύψους 2.3 δις αμερικάνικων δολλαρίων. Η αξίωση βασίστηκε στη Διμερή Επενδυτική Συνθήκη μεταξύ Κίνας-Βελγίου. Aυτή ήταν η πρÏŽτη υπÏŒθεση επενδυτÏŽν κατά κράτους κατά του Βελγίου. Γενικά, πολλοί Βέλγοι επενδυτές συμμετείχαν σε διαδικασία διαιτησίας επενδυτÏŽν-κράτους.

Διαμεσολάβηση

Στο Βέλγιο η διαμεσολάβηση δεν είναι υποχρεωτική και υποκινείται απÏŒ το δικαστήριο. Το βέλγικο νομικÏŒ πλαίσιο περί διαμεσολάβησης του Φεβρουαρίου 2005 διευκρινίζει ÏŒτι αυτή η μέθοδος μπορεί να λάβει χÏŽρα μετά απο δικαστική εντολή μÏŒνο μετά απÏŒ κοινή δήλωση των μερÏŽν. Σχετικά με τη διαπίστευση των διαμεσολάβητÏŽν προσφέρεται απÏŒ θεσμικÏŒ ÏŒργανο απÏŒ το bmediation και σαν παροχή υπηρεσιÏŽν απÏŒ το CEPANI και το Σύνδεσμο Διεθνούς Διαιτησίας και Διαμεσολάβησης. Οποιαδήποτε συνδυασμένη μέθοδος απÏŒ κοινού διαιτησίας-διαμεσολάβησης med-arb ή arb-med δεν χρησιμοποιείται στο Βέλγιο.

Διαμεσολάβηση ενεργειακÏŽν διαφορÏŽν

Στο Βέλγιο, οι ενεργειακές διαφορές μπορούν να επιλυθούν μέσω της υπηρεσίας του Ενεργειακού Διαμεσολαβητή ο οποίος είναι μια ομοσπονδιακή και αυτÏŒνομη υπηρεσία με νομική προσωπικÏŒτητα, υπεύθυνη για την κατανομή αιτήσεων και παραπÏŒνων σχετικά με την διαχείριση της αγοράς ενέργειας και φυσικού αερίου για την επίλυση οποιασδήποτε διαφοράς μεταξύ πελάτη και εταιρείας ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου. Η υπηρεσία διαμεσολάβησης είναι υπεύθυνη για την εκτίμηση και έρευνα ÏŒλων των παραπÏŒνων πελατÏŽν και τη διευκÏŒλυνση φιλικού διακανονισμού και επίλυσης της διαφοράς.

Συμπερασματικά, θα μπορούσε να ειπωθεί ÏŒτι η Ελλάδα και το Βέλγιο πρέπει να ενισχύσουν την προσέλκυση τους ως φορουμ για την διεθνή πρακτική διαιτησίας. Ο εκσυγχρονισμÏŒς του νομικού πλαισίου τους περι διαιτησίας και διαμεσολάβησης (το Βέλγιο ξεκίνησε τις προσπάθειες πρÏŒσφατα) σύμφωνα με τα διεθνή πλαίσια θα ανοίξει το δρÏŒμο ÏŽστε να αποτελούν επιλογή ως φορουμ και θα αυξήσουν την ανταγωνιστικÏŒτητα σε σχέση με το Λονδίνο και το Παρίσι που είναι συχνή επιλογή ως φορουμ. Με την επαφή των ΕλληνικÏŽν ή Βέλγικων επιχειρήσεων και τη εισδοχή ξένων επιχειρήσεων θα υπάρξουν εμφανή αποτελέσματα της ανανέωσης πηγής πληροφοριÏŽν στη διαιτησία, διαμεσολάβηση και άλλων μεθÏŒδων επίλυσης διαφορÏŽν.

Της Ελένης Παπανικολάου, ΔικηγÏŒρου Κατερίνης, LL.M.

H πρÏŽτη δημοσίευση του άρθρου έγινε στο ηλεκτρονικÏŒ περιοδικÏŒ Μαίου 2015 του Σύνδεσμο Διεθνούς Διαιτησίας και Διαμεσολάβησης (ΑΙΑ). Για περισσÏŒτερες πληροφορίες στη σελίδα: http://www.arbitration-adr.org/news/

Διαιτησία και Διαμεσολάβηση στην Ελλάδα και το Βέλγιο νέα, eidiseis, ειδήσεις, news