ΜποÏεί να Ï€Ïοβλεφτεί το μÎλλον; Είναι η αστÏολογία επιστήμη;
Στην αρχή κάθε νÎας χρονιάς ÏŒλοι θÎλουν να ξÎρουν τι τους επιφυλάσσει το μÎλλον. ΜποροÏν ÏŒμως κάποιοι να το προβλÎπουν; Είναι η αστρολογία επιστήμη; Οι αστρονÏŒμοι λÎνε «ÏŒχι»! Οι πλανήτες ΟυρανÏŒς, ΠοσειδÏŽνας και ΠλοÏτωνας ανακαλÏφθηκαν τα τελευταία 200 χρÏŒνια, δηλαδή σίγουρα μετά την καθιÎρωση των «νÏŒμων» της αστρολογίας. Έχουν οι πλανήτες αυτοί αστρολογική σημασία; Αν ναι, τÏŒτε τα ωροσκÏŒπια πριν απÏŒ την ανακάλυψή τους ήταν λανθασμÎνα. Αν ÏŒχι, τÏŒτε σε τι διαφÎρουν απÏŒ τους υπÏŒλοιπους που Îχουν;
Με την αλλαγή του νÎου χρÏŒνου η τηλεÏŒραση, οι εφημερίδες και τα περιοδικά γÎμισαν απÏŒ αστρολογικÎς προβλÎψεις. Έχει άραγε ÏŒλη αυτή η παραφιλολογία κάποια σχÎση με την πραγματικÏŒτητα; Η επιστημονική απάντηση είναι απλή και σÏντομη: Και βÎβαια δεν Îχει. Αποτελεί κοινή διαπίστωση το γεγονÏŒς ÏŒτι η αστρολογία Îχει γίνει μÎρος της καθημερινής ζωής. Το μαρτυροÏν οι τακτικÎς στήλες ωροσκοπίων στις περισσÏŒτερες εφημερίδες και στα περιοδικά, καθÏŽς και οι συχνÎς παρουσιάσεις αστρολογικÏŽν προβλÎψεων στην τηλεÏŒραση και στο ραδιÏŒφωνο. ΑκÏŒμη και οι πιο δÏσπιστοι Îχουν αρχίσει να αντιμετωπίζουν θετικά την αστρολογία με το επιχείρημα ÏŒτι «αφοÏ ασχολοÏνται τÏŒσοι μαζί της, και μάλιστα πετυχημÎνα, δεν μπορεί, θα Îχει και κάποια δÏŒση αλήθειας». ΠολÏ λίγοι, δυστυχÏŽς, αντιλαμβάνονται ÏŒτι αυτή η «μÏŒδα» αρχίζει να γίνεται επικίνδυνη.
Είναι φανερÏŒ ÏŒτι ευνοεί τον σκοταδισμÏŒ και ωθεί τους ανθρÏŽπους στη μοιρολατρία, αφοÏ θεωρεί ÏŒτι οι πράξεις τους δεν οφείλονται στην ελεÏθερη βοÏληση. Υπάρχει ÏŒμως και Îνα άλλο πρÏŒβλημα που δεν είναι εξαρχής ορατÏŒ: στην αστρολογία πιστεÏουν και πολλοί άνθρωποι που επηρεάζουν την κοινή γνÏŽμη και το μÎλλον του τÏŒπου (π.χ., πολιτικοί ή καλλιτÎχνες). Η πίστη τους αυτή είναι δυνατÏŒν ÏŒχι μÏŒνο να τους οδηγήσει σε λανθασμÎνες αποφάσεις, αλλά και να φÎρει στα κÎντρα λήψης αποφάσεων ανθρÏŽπους Îξω απÏŒ το πολιτικÏŒ σÏστημα.
Πίστη και μαντεία
Το φαινÏŒμενο της πίστης στην αστρολογία Îχει βαθιÎς ρίζες. Αυτή η μορφή της μαντείας ξεκίνησε απÏŒ τους λαοÏς της Μεσοποταμίας, επειδή εκεί, σε αντίθεση με την αρχαία Ελλάδα, επικρατοÏσε η δÏναμη του ιερατείου και ÏŒχι ο ορθολογισμÏŒς των φυσικÏŽν φιλοσÏŒφων. Έτσι η σÏνδεση αστρονομίας – θρησκείας, η οποία είναι εμφανής στα ονÏŒματα των πλανητÏŽν (π.χ., Αφροδίτη, Αρης, Δίας κτλ.), σε συνδυασμÏŒ με την άγνοια της ασήμαντης θÎσης που Îχει η Γη στο ΣÏμπαν, οδήγησε στην αντίληψη ÏŒτι οι πλανήτες επηρεάζουν τη ζωή μας.
Υπάρχει άραγε επιστημονική βάση στην αστρολογία; Η απάντηση είναι σίγουρα αρνητική, αφοÏ καμία απÏŒ τις γνωστÎς δυνάμεις της φυσικής δεν μπορεί να εξηγήσει οποιαδήποτε επίδραση των πλανητÏŽν στην καθημερινή ζωή. Για παράδειγμα, Îνα κοντινÏŒ σÏŽμα, ÏŒπως π.χ. ο γυναικολÏŒγος κατά τη γÎννα, εξασκεί στο νεογÎννητο μωρÏŒ Îξι φορÎς μεγαλÏτερη βαρυτική δÏναμη απÏŒ ÏŒ,τι ο Αρης! Αλλωστε, αν η αστρολογία ήταν επιστήμη, τÏŒτε κάθε μÎρα τα ωροσκÏŒπια ÏŒλων των αστρολÏŒγων θα συμφωνοÏσαν μεταξÏ τους, αφοÏ υπολογίζονται με τα ίδια δεδομÎνα.
ΠÎρα ÏŒμως απÏŒ αυτÏŒν τον απλÏŒ συλλογισμÏŒ, η αστρολογία δυσκολεÏεται να απαντήσει ικανοποιητικά σε πολλά άλλα προβλήματα. Ένα απÏŒ αυτά είναι το αστρονομικÏŒ φαινÏŒμενο της μετάπτωσης των ζωδίων, σÏμφωνα με το οποίο η θÎση των 12 ζωδίων αλλάζει στον ουρανÏŒ αργά αλλά σταθερά. Για παράδειγμα, τη σημερινή εποχή κατά το χρονικÏŒ διάστημα 21 Μαρτίου ως 20 Απριλίου ο Ήλιος βρίσκεται στον αστερισμÏŒ των ΙχθÏων και ÏŒχι στον αστερισμÏŒ του ΚριοÏ, ÏŒπως αναφÎρεται στα ωροσκÏŒπια. ΠÏŽς συμφωνεί αυτÏŒ με το γεγονÏŒς ÏŒτι οι αστρολÏŒγοι Îχουν συνδÎσει τον χαρακτήρα κάθε ατÏŒμου με τα χαρακτηριστικά του ζωδίου που αντιστοιχεί στην ημερομηνία γÎννησής του;
Οι θÎσεις της Αφροδίτης
Ένα άλλο πρÏŒβλημα ανακÏπτει απÏŒ το γεγονÏŒς ÏŒτι οι αστρολÏŒγοι συντάσσουν τα ωροσκÏŒπια με βάση τη θÎση των πλανητÏŽν στον ουρανÏŒ, χωρίς να ενδιαφÎρονται οÏτε για το πραγματικÏŒ μÎγεθÏŒς τους οÏτε για την πραγματική τους απÏŒσταση απÏŒ τη Γη. Για παράδειγμα, η σÏνοδος της Αφροδίτης με τον Ήλιο θεωρείται ÏŒτι Îχει την ίδια αστρολογική σημασία είτε ο πλανήτης βρίσκεται στην εμπρÏŒς πλευρά του Ήλιου, ανάμεσα σε αυτÏŒν και στη Γη, είτε στην πίσω, παρ’ ÏŒλο που στη δεÏτερη περίπτωση είναι σε πενταπλάσια απÏŒσταση απÏŒ τη Γη. ΑυτÏŒ βÎβαια οφείλεται στο ÏŒτι η αστρολογία αναπτÏχθηκε ÏŒταν οι άνθρωποι πίστευαν πως οι πλανήτες περιφÎρονται γÏρω απÏŒ τη Γη και ÏŒχι γÏρω απÏŒ τον Ήλιο. ΤÏŒτε ÏŒμως γιατί δεν παίζουν αστρολογικÏŒ ρÏŒλο και άλλα αντικείμενα του ηλιακοÏ μας συστήματος, ÏŒπως οι δορυφÏŒροι των άλλων πλανητÏŽν ή οι αστεροειδείς ή ακÏŒμη και οι πλανήτες άλλων πλανητικÏŽν συστημάτων, απÏŒ αυτοÏς που ανακαλÏπτονται κατά δεκάδες τα τελευταία χρÏŒνια; Αξίζει να σημειωθεί ÏŒτι ο πιο απομακρυσμÎνος απÏŒ τους πλανήτες, ο ΠλοÏτωνας, είναι στην πραγματικÏŒτητα Îνας μεγάλος αστεροειδής.
Οι πλανήτες ΟυρανÏŒς, ΠοσειδÏŽνας και ΠλοÏτωνας ανακαλÏφθηκαν τα τελευταία 200 χρÏŒνια, δηλαδή σίγουρα μετά την καθιÎρωση των «νÏŒμων» της αστρολογίας.
Έχουν οι πλανήτες αυτοί αστρολογική σημασία; Αν ναι, τÏŒτε τα ωροσκÏŒπια πριν απÏŒ την ανακάλυψή τους ήταν λανθασμÎνα. Αν ÏŒχι, τÏŒτε σε τι διαφÎρουν απÏŒ τους υπÏŒλοιπους που Îχουν; ΕπιπλÎον είναι δÏσκολο να εξηγήσει κανείς πÏŽς «ανακαλÏφθηκε» η αστρολογική τους επίδραση. Σίγουρα ÏŒχι απÏŒ τα ονÏŒματά τους, αφοÏ αυτά επελÎγησαν με τυχαία κριτήρια απÏŒ τους σÏγχρονους αστρονÏŒμους. Το επιχείρημα ÏŒτι η αστρολογική επιρροή τους προÎρχεται απÏŒ την εμπειρία δεν μπορεί να σταθεί, αφοÏ περιφÎρονται τÏŒσο αργά γÏρω απÏŒ τον Ηλιο ÏŽστε απÏŒ την εποχή που ανακαλÏφθηκαν δεν Îχουν διÎλθει ακÏŒμη απÏŒ ÏŒλα τα ζÏŽδια.
Οι στατιστικÎς Îρευνες
ÎŒλα ÏŒμως τα παραπάνω επιχειρήματα δεν είναι εÏκολο να αντιπαραταχθοÏν στη διαδεδομÎνη αντίληψη ÏŒτι «η αστρολογία δουλεÏει». ΠÏŒσοι απÏŒ εμάς δεν διαβάσαμε το ωροσκÏŒπιÏŒ μας, Îστω και «για πλάκα», σε μια εφημερίδα ή Îνα περιοδικÏŒ, για να διαπιστÏŽσουμε ÏŒτι πολλÎς απÏŒ τις προβλÎψεις βγήκαν τελικά αληθινÎς; Μήπως τελικά η αστρολογία είναι πραγματική επιστήμη, ÏŒπως η φυσική και η χημεία; ΕυτυχÏŽς τÎτοιου είδους ερωτήματα μποροÏν να ελεγχθοÏν με τον ίδιο τρÏŒπο που ελÎγχεται η αποτελεσματικÏŒτητα ενÏŒς φαρμάκου ή η κατανάλωση καυσίμων ενÏŒς αυτοκινήτου, δηλαδή με στατιστικÎς μελÎτες, και τÎτοιες Îχουν γίνει πολλÎς.
Η βασική ιδÎα είναι πολÏ απλή: επιλÎγεται Îνα δείγμα ανθρÏŽπων και επιχειρείται, με κάποιον αντικειμενικÏŒ τρÏŒπο, να εκτιμηθεί η επιτυχία των ωροσκοπίων που συντάσσουν διάφοροι αστρολÏŒγοι για αυτοÏς. Η καλÏτερη ίσως στατιστική μελÎτη αυτοÏ του είδους οργανÏŽθηκε πριν απÏŒ 18 χρÏŒνια στις ΗΠΑ απÏŒ τον Σον Κάρλσον, καθηγητή Φυσικής στο Πανεπιστήμιο της ΚαλιφÏŒρνιας, και την επίσημη Îνωση αμερικανÏŽν αστρολÏŒγων και δημοσιεÏθηκε στο εγκυρÏŒτατο περιοδικÏŒ «ΦÏση» («Nature»). Σε 30 αναγνωρισμÎνους αστρολÏŒγους, μÎλη της οργάνωσης, δÏŒθηκαν ÏŒλα τα στοιχεία που αυτοί θεωροÏσαν απαραίτητα για να υπολογίσουν ο καθÎνας το ωροσκÏŒπιο τεσσάρων διαφορετικÏŽν ατÏŒμων.
Στη συνÎχεια τα ωροσκÏŒπια που είχε συντάξει ο καθÎνας μοιράστηκαν στους υπÏŒλοιπους αστρολÏŒγους τυχαία. Μαζί με κάθε ωροσκÏŒπιο δÏŒθηκαν και τα ψυχολογικά προφίλ τριÏŽν ατÏŒμων, του τÏπου που είχε συμφωνηθεί εξαρχής μεταξÏ του Κάρλσον και των αστρολÏŒγων, εκ των οποίων το Îνα ανήκε στο πρÏŒσωπο του ωροσκοπίου και τα άλλα δÏο ήταν τυχαία. Οι αστρολÏŒγοι Îπρεπε να βρουν ποιο ψυχολογικÏŒ προφίλ ταίριαζε στο κάθε ωροσκÏŒπιο που τους είχε δοθεί. Αν οι αστρολÏŒγοι απαντοÏσαν τυχαία, θα Îπρεπε να Îχουν ποσοστÏŒ επιτυχίας 33,33%, αφοÏ η πιθανÏŒτητα να επιλÎξουν στην τÏχη το σωστÏŒ ωροσκÏŒπιο ήταν μία στις τρεις. Εξαρχής οι αστρολÏŒγοι είχαν προβλÎψει ÏŒτι το ποσοστÏŒ επιτυχίας τους θα ήταν μεγαλÏτερο απÏŒ 50%. Το τελικÏŒ αποτÎλεσμα ήταν 34%, ποσοστÏŒ που ÏŒχι μÏŒνο ήταν κατÏŽτερο απÏŒ το συμφωνημÎνο «ÏŒριο» του 50%, αλλά και στατιστικά δεν ήταν σημαντικά διαφορετικÏŒ απÏŒ το 33,33%. Με άλλα λÏŒγια, Îνα φάρμακο που θα Îδινε αυτά τα ποσοστά ίασης δεν θα Îπαιρνε ποτΠάδεια κυκλοφορίας. Αντίστοιχα, Îνα τÎτοιο αποτÎλεσμα θα Îπρεπε να σημάνει και το τÎλος της αστρολογίας στη συνείδηση του κÏŒσμου. Οι άνθρωποι ÏŒμως πάντα θα Îχουν την ανάγκη της ελπίδας και της ψυχολογικής στήριξης στις δÏσκολες στιγμÎς τους και οι αστρολÏŒγοι πάντα θα τις προσφÎρουν, πάντα βÎβαια με το αζημίωτο.
to-gamato.com
