IOBE: Πόσο κοστίζουν οι εκπομπÎÏ‚ CO2 στην οικονομία μας
Την ανάγκη επεξεργασίας ενÏŒς εθνικοÏ σχεδίου με στÏŒχο τον περιορισμÏŒ των επιπτÏŽσεων στην εγχÏŽρια οικονομία που προκαλεί η υποχρÎωση των ηλεκτροπαραγωγÏŽν να αγοράζουν το σÏνολο των δικαιωμάτων εκπομπής CO2, υπογραμμίζει μελÎτη του ΙδρÏματος ΟικονομικÏŽν και ΒιομηχανικÏŽν ΕρευνÏŽν (ΙΟΒΕ).
ÎŒπως τονίζεται στην μελÎτη, αν δεν ληφθεί μÎριμνα για την αντιμετÏŽπιση της αÏξησης του κÏŒστους ηλεκτρικής ενÎργειας στους κλάδους της βιομηχανίας για τους οποίους δÏναται να εφαρμοστεί μηχανισμÏŒς αντιστάθμισης αυτοÏ του πρÏŒσθετου κÏŒστους και συνεκτιμÏŽντας το πολλαπλασιαστικÏŒ αποτÎλεσμα που προκÏπτει απÏŒ τις διασυνδÎσεις με τους υπÏŒλοιπους τομείς της οικονομίας, εκτιμάται ÏŒτι το σÏνολο της αρνητικής επίδρασης για την εγχÏŽρια οικονομία σε ÏŒρους προστιθÎμενης αξίας μπορεί να ανÎλθει στα 474 εκ. ευρÏŽ, ενÏŽ σε ÏŒρους απασχÏŒλησης τις 9.600 θÎσεις εργασίας, ανάλογα με τις τιμÎς των δικαιωμάτων CO2.
Η μελÎτη του ΙΟΒΕ με τίτλο: «ΟικονομικÎς επιπτÏŽσεις απÏŒ τη μετακÏλιση του κÏŒστους αγοράς δικαιωμάτων εκπομπής CO2 στις τιμÎς ηλεκτρικής ενÎργειας προς τους κλάδους που είναι εκτεθειμÎνοι στον κίνδυνο «διαρροής άνθρακα» (carbon leakage)» επιχειρεί τον ποσοτικÏŒ προσδιορισμÏŒ των επιπτÏŽσεων στο σÏνολο της ελληνικής οικονομίας απÏŒ τη μετακÏλιση του πρÏŒσθετου κÏŒστους αγοράς δικαιωμάτων εκπομπής CO2 στις τιμÎς ηλεκτρικής ενÎργειας, η οποία προκαλεί Îνα Îμμεσο κÏŒστος εκπομπÏŽν στην οικονομία. ΣημειÏŽνεται ÏŒτι απÏŒ την 1η Ιανουαρίου 2013 οι εταιρείες παραγωγής ηλεκτρικής ενÎργειας των κρατÏŽν μελÏŽν της ΕυρωπαÏŠκής Ένωσης είναι υποχρεωμÎνες να αγοράζουν το σÏνολο των δικαιωμάτων εκπομπής CO2. Η δαπάνη αυτή αποτελεί πρÏŒσθετο κÏŒστος, το οποίο συντελεί στην αÏξηση της τιμής ηλεκτρικής ενÎργειας.
Η αÏξηση του κÏŒστους ηλεκτρικής ενÎργειας Îχει δυσμενείς επιδράσεις στην ανταγωνιστική θÎση κλάδων και επιχειρήσεων, ιδιαίτερα εκείνων για τους οποίους: α) η ηλεκτρική ενÎργεια συνιστά σημαντικÏŒ στοιχείο του κÏŒστους παραγωγής των προÏŠÏŒντων τους και β) οι συνθήκες στις αγορÎς που δραστηριοποιοÏνται χαρακτηρίζονται απÏŒ Îντονο διεθνή ανταγωνισμÏŒ απÏŒ επιχειρήσεις τρίτων χωρÏŽν οι οποίες δεν επιβαρÏνονται με το Îμμεσο κÏŒστος εκπομπÏŽν.
Οι επιχειρήσεις αυτÎς, στην Ελλάδα και την ΕΕ, είναι εκτεθειμÎνες στον κίνδυνο «διαρροής άνθρακα», δηλαδή υπάρχει αυξημÎνη πιθανÏŒτητα να μην μπορÎσουν να αντεπεξÎλθουν στην επιδείνωση της ανταγωνιστικÏŒτητάς τους λÏŒγω του Îμμεσου κÏŒστους εκπομπÏŽν και είτε να παÏσουν τη λειτουργία τους, είτε να μετ-εγκατασταθοÏν σε χÏŽρες που δεν επιβάλλουν αυτά τα μÎτρα με συνÎπεια την αÏξηση των παγκÏŒσμιων εκπομπÏŽν αερίων θερμοκηπίου.
Ο κίνδυνος «διαρροής άνθρακα» είναι ευρÏτερος, καθÏŽς αφορά και κλάδους που συμμετÎχουν υποχρεωτικά στο σÏστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου της ΕυρωπαÏŠκής Ένωσης, ÏŒπως η τσιμεντοβιομηχανία και τα διυλιστήρια. Η Îλλειψη προστασίας αυτÏŽν των κλάδων μπορεί να προκαλÎσει πρÏŒσθετες σημαντικÎς αρνητικÎς επιπτÏŽσεις στην ελληνική οικονομία.
Αναγνωρίζοντας αυτÏŒ τον κίνδυνο, η ΕυρωπαÏŠκή Ένωση στην Οδηγία 2009/29/ΕΚ προÎβλεψε ειδικά και προσωρινά μÎτρα για ορισμÎνες επιχειρήσεις, ÏŒπως η οικονομική ενίσχυση για την αντιστάθμιση των αυξήσεων στις τιμÎς ηλεκτρικής ενÎργειας που απορρÎουν απÏŒ την ενσωμάτωση του κÏŒστους εκπομπÏŽν. Τα μÎτρα είναι εθελοντικοÏ χαρακτήρα και η εφαρμογή τους εναπÏŒκειται στη διακριτική ευχÎρεια κάθε κράτους μÎλους και στον επείγοντα χαρακτήρα προστασίας της βιομηχανικής του βάσης.
ΜÎχρι σήμερα, τονίζεται στην μελÎτη, η Ελλάδα δεν Îχει επεξεργαστεί τÎτοιο σχÎδιο, παρά το γεγονÏŒς ÏŒτι το ενεργειακÏŒ κÏŒστος για τις εγχÏŽριες βιομηχανίες Îχει αυξηθεί τα τελευταία χρÏŒνια σημαντικά (ενÏŽ το «αποτÏπωμα άνθρακα» στην ηλεκτροπαραγωγή Îχει παραμείνει υψηλÏŒ), υποσκάπτοντας σε μεγάλο βαθμÏŒ την ανταγωνιστικÏŒτητά τους. ΠεραιτÎρω, το γεγονÏŒς ÏŒτι κράτη μÎλη που στην παροÏσα φάση δεν πλήττονται απÏŒ βαθειά Ïφεση, ÏŒπως η Γερμανία και το ΗνωμÎνο Βασίλειο, εφαρμÏŒζουν ήδη μηχανισμοÏς αντιστάθμισης του Îμμεσου κÏŒστους εκπομπÏŽν δημιουργεί ζήτημα εξασφάλισης ισÏŒτιμης μεταχείρισης των βιομηχανιÏŽν εντάσεως ενÎργειας στο σÏνολο της ΕυρωπαÏŠκής Ένωσης.
Οι κλάδοι που Îχουν προσδιοριστεί ως εκτεθειμÎνοι στον κίνδυνο «διαρροής άνθρακα» λÏŒγω του Îμμεσου κÏŒστους εκπομπÏŽν συμβάλλουν άμεσα κατά 5,9% στην προστιθÎμενη αξία και κατά 4,1% στην απασχÏŒληση της εγχÏŽριας Μεταποίησης. ΕπιπλÎον, συνεισφÎρουν ιδιαιτÎρως σημαντικά και στο εμπορικÏŒ ισοζÏγιο, καθÏŽς το 2012 οι εξαγωγÎς τους προσÎγγισαν τα €1,5 δισ., μÎγεθος που αντιπροσωπεÏει το 5,4% του συνÏŒλου των ελληνικÏŽν εξαγωγÏŽν και το 14,3% των εξαγωγÏŽν βιομηχανικÏŽν προÏŠÏŒντων (εξαιρουμÎνων των πετρελαιοειδÏŽν).
ΣÏμφωνα με τη μελÎτη, λαμβάνοντας υπÏŒψη το πολλαπλασιαστικÏŒ αποτÎλεσμα που προκÏπτει απÏŒ τις διασυνδÎσεις των υπÏŒ εξÎταση κλάδων με τους υπÏŒλοιπους τομείς της οικονομίας (Îμμεση επίδραση), καθÏŽς και την ευρÏτερη επίδραση απÏŒ τη δαπάνη των εισοδημάτων που προκÏπτουν απÏŒ την άμεση και Îμμεση δραστηριÏŒτητα (προκαλοÏμενη επίδραση) εκτιμάται ÏŒτι το σÏνολο της επίδρασης των υπÏŒ εξÎταση κλάδων σε ÏŒρους προστιθÎμενης αξίας ξεπερνά τα €3,4 δισ., ενÏŽ σε ÏŒρους απασχÏŒλησης τις 70.000 θÎσεις εργασίας.
Τα τρία σενάρια
Ο υπολογισμÏŒς της επίπτωσης στην ελληνική οικονομία βασίστηκε σε 3 σενάρια τα οποία διαφοροποιοÏνται ως προς το Ïψος της τιμής των δικαιωμάτων (5, 15 και 25 €/tCO2). ÎŒσο υψηλÏŒτερη είναι η τιμή των δικαιωμάτων, τÏŒσο μεγαλÏτερη είναι η αÏξηση των δαπανÏŽν για ηλεκτρική ενÎργεια οι οποίες μετακυλίονται στις τελικÎς τιμÎς και οδηγοÏν σε μείωση της εγχÏŽριας ζήτησης και των εξαγωγÏŽν των προÏŠÏŒντων των εξεταζÏŒμενων κλάδων.
Με την τιμή των δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίων στα 5 €/tCO2, εκτιμήθηκε ÏŒτι η αρνητική επίδραση στη ζήτηση των προÏŠÏŒντων των εκτεθειμÎνων κλάδων ανÎρχεται σε €70 εκατ. Η Î¬μεση και Îμμεση απÏŽλεια κÏκλου εργασιÏŽν προκαλεί και πτÏŽση του εισοδήματος απÏŒ εργασία στους αντίστοιχους κλάδους. Λαμβάνοντας υπÏŒψη και την προκαλοÏμενη επίδραση στην προστιθÎμενη αξία, η συνολική απÏŽλεια προστιθÎμενης αξίας στην οικονομία λÏŒγω του Îμμεσου κÏŒστους εκπομπÏŽν στους κλάδους που είναι εκτεθειμÎνοι στον κίνδυνο «διαρροής άνθρακα» υπολογίζεται σε €95 εκατ.
Σε ÏŒρους απασχÏŒλησης οι συνολικÎς απÏŽλειες στο Σενάριο 5 €/tCO2 εκτιμάται ÏŒτι ανÎρχονται σε 1.921 θÎσεις εργασίας. ΑπÏŒ αυτÎς, το 15% (ή 292 άτομα) αφοροÏν σε άμεση επίδραση στους εκτεθειμÎνους κλάδους. Έτσι, προκÏπτει ÏŒτι για κάθε 10 θÎσεις εργασίας που χάνονται λÏŒγω της «διαρροής άνθρακα» απÏŒ το Îμμεσο κÏŒστος εκπομπÏŽν στους εκτεθειμÎνους κλάδους, συνολικά στην οικονομία η απασχÏŒληση μειÏŽνεται κατά 66 άτομα.
Οι απÏŽλειες αυξάνονται σε περίπτωση ανÏŒδου της τιμής των δικαιωμάτων. Στο Σενάριο 25 €/tCO2 οι απÏŽλειες σε ÏŒρους προστιθÎμενης αξίας εκτιμάται ÏŒτι ανÎρχονται σε €474 εκατ. Σε ÏŒρους απασχÏŒλησης, χάνονται περίπου 9.600 θÎσεις εργασίας, ενÏŽ τα φορολογικά Îσοδα του κράτους υπολογίζεται ÏŒτι μειÏŽνονται κατά €75 εκατ.
Αν ληφθεί υπÏŒψη το ενδεχÏŒμενο πτÏŽχευσης επιχειρήσεων λÏŒγω του αυξημÎνου ενεργειακοÏ κÏŒστους, το οποίο δεν είναι αμελητÎο καθÏŽς περίπου το 20% του κÏκλου εργασιÏŽν στους εξεταζÏŒμενους κλάδους παράγεται απÏŒ επιχειρήσεις που βρίσκονται σε ζÏŽνη υψηλοÏ κινδÏνου πτÏŽχευσης, οι απÏŽλειες στην οικονομία υπολογίζονται σε σχεδÏŒν 20 χιλ. θÎσεις εργασίας, ÏŒταν λάβουμε υπÏŒψη και τις επιπτÏŽσεις σε συνδεδεμÎνες επιχειρήσεις και στην καταναλωτική δαπάνη των εργαζομÎνων.
Οι αρνητικÎς συνÎπειες μποροÏν να αποφευχθοÏν με Îνα μηχανισμÏŒ αντιστάθμισης του Îμμεσου κÏŒστους εκπομπÏŽν στους κλάδους που είναι εκτεθειμÎνοι στον κίνδυνο «διαρροής άνθρακα». Μηχανισμοί για αυτÏŒ το σκοπÏŒ Îχουν ήδη τεθεί σε ισχÏ σε άλλες ευρωπαÏŠκÎς χÏŽρες, ÏŒπως η Γερμανία, το ΗνωμÎνο Βασίλειο και η Νορβηγία.
Το κÏŒστος του μηχανισμοÏ σε μεγάλο βαθμÏŒ αντισταθμίζεται απÏŒ την αποφυγή απÏŽλειας φορολογικÏŽν εσÏŒδων λÏŒγω της «διαρροής άνθρακα». Το Îμμεσο κÏŒστος εκπομπÏŽν εκτιμάται με τις σημερινÎς τιμÎς δικαιωμάτων εκπομπής στα €16 εκατ., ÏŒταν οι απÏŽλειες φορολογικÏŽν εσÏŒδων και εισφορÏŽν κοινωνικής ασφάλισης απÏŒ τη μη εφαρμογή του μηχανισμοÏ φτάνουν στα €15 εκατ. Η διαφορά μεταξÏ του Îμμεσου κÏŒστους εκπομπÏŽν και των απωλειÏŽν φορολογικÏŽν εσÏŒδων δεν ξεπερνάει τα €2,5 εκατ. ακÏŒμα και στο σενάριο υψηλής τιμής των δικαιωμάτων εκπομπής (25 €/tCO2). Λαμβάνοντας υπÏŒψη και τις σημαντικÎς απÏŽλειες που μπορεί να φÎρει το ενδεχÏŒμενο μαζικÏŽν πτωχεÏσεων επιχειρήσεων που ήδη βρίσκονται υπÏŒ καθεστÏŽς οικονομικής δυσχÎρειας, το καθαρÏŒ αποτÎλεσμα ενÏŒς μηχανισμοÏ αντιστάθμισης του Îμμεσου κÏŒστους εκπομπÏŽν ενδÎχεται να είναι θετικÏŒ ακÏŒμα και σε δημοσιονομικοÏς ÏŒρους.
Το Ïψος της αντιστάθμισης πρÎπει να τεθεί στο επίπεδο που προβλÎπουν οι κατευθυντήριες γραμμÎς της ΕΕ ανά εγκατάσταση, το οποίο ελαχιστοποιεί τις απÏŽλειες για την οικονομία, χωρίς να εξαλείφει το κίνητρο προσαρμογής των διαδικασιÏŽν παραγωγής, Îτσι ÏŽστε να επιτευχθεί η μÎγιστη δυνατή μείωση των εκπομπÏŽν αερίων θερμοκηπίου.
Με σχετικά μικρή επιβάρυνση ή ακÏŒμα και με θετικÏŒ συνολικά δημοσιονομικÏŒ αποτÎλεσμα, η Πολιτεία Îχει τη δυνατÏŒτητα να προστατεÏσει πολλÎς θÎσεις εργασίας σε στρατηγικοÏς κλάδους της ελληνικής οικονομίας.
Το Βήμα
