ΠΑΙΔΕΙΑ: ΘεμÎλιο της ΔημοκÏατίας!
Γράφει ο ΔιονÏσης Κοσκινάς, ΦιλÏŒλογος-ΙστορικÏŒς.
ΑναλογιζÏŒμενος την ρητορική ερÏŽτηση του Πλάτωνα ΄΄ΓνÏŽμην δÏνανται να Îχουν άπαντες. ΓνÏŽσιν δια να Îχουν γνÏŽμην,Îχουν;" αντιλαμβάνομαι την χρησιμÏŒτητα και την απήχηση που Îχει στην σημερινή κοινωνία.
Μια κοινωνία που μοιάζει ζοφερή, μια κοινωνία που μαστίζεται απÏŒ πολλά δεινά αλλά που ακÏŒμα αδυνατεί να αντιληφθεί ÏŒτι τα κυριÏŒτερα προβλήματα της είναι η ελλειπτική δομή της, ο επιφανειακÏŒς τρÏŒπος σκÎψης και η ακατανίκητη τάση της προς την ΄΄ á¼€κοπÎ¯α’’ και την απαιδευσία.
ΒασικÏŒ συστατικÏŒ λοιπÏŒν μιας δημοκρατικής κοινωνίας είναι η παιδεία. Λαοί απαίδευτοι οÏτε δημιοÏργησαν, οÏτε διατήρησαν το δημοκρατικÏŒ πολίτευμα. Μα και αν κάποτε το διατήρησαν ,ήταν κατ’επίφαση δημοκρατικÏŒ, κρατÏŽντας τους τÏπους και αδιαφορÏŽντας για την καθημερινή επαφή και ενεργÏŒ συμμετοχή των πολιτÏŽν στα κοινά.
Αν θελήσουμε να στοχεÏσουμε την Îννοια της παιδείας, τÏŒτε μποροÏμε να επισημάνουμε ÏŒτι η παιδεία πηγάζει απÏŒ δυο βασικÎς αρχÎς, την γνÏŽση και το ήθος. Η απÏŒκτηση ÏŒμως της γνÏŽσης απαιτεί υπομονή, επιμονή και Îρωτα της αλήθειας σε κάθε γνωσιακÏŒ τομÎα.
Η παιδεία δεν δÏναται να υπηρετεί παρωχημÎνα δÏŒγματα, γιατί συνδÎεται με την ελευθερία του πνεÏματος και ο πραγματικά ελεÏθερος άνθρωπος είναι αυτÏŒς, που ÏŒντας <<μπολιασμÎνος>> με τα ιδανικά και τις αξίες του, δίνει μια αÎναη μάχη με ÏŒλα εκείνα που δημιουργοÏν μονοδιάστατες προσωπικÏŒτητες, με ÏŒλα εκείνα που ρίχνουν το <<πÎπλο>> του σκοταδισμοÏ και επιφÎρουν την ολοκληρωτική ήττα της αναζήτησης.
Χωρίς παιδεία, οι πολίτες δεν μποροÏν να κατανοήσουν την συνθετÏŒτητα των σÏγχρονων κοινωνικÏŽν, πολιτικÏŽν και οικονομικÏŽν φαινομÎνων, παραμÎνουν απαθείς δÎκτες των εξελίξεων και μετασχηματίζονται απÏŒ κοινωνία προσÏŽπων σε μια αγελαία μάζα ατÏŒμων. Το λυπηρÏŒ στην συγκεκριμÎνη περίπτωση είναι ÏŒτι δυσανασχετοÏν ÏŒταν αναλαμβάνουν ευθÏνες και ικανοποιοÏνται ÏŒταν απαλλάσσονται απÏŒ κοινωνικÎς υποχρεÏŽσεις.
Το αποτÎλεσμα επομÎνως της μη-συμμετοχής των πολιτÏŽν στα κοινά, είναι η στασιμÏŒτητα της εξÎλιξης του πολιτεÏματος, γιατί η δημοκρατία <<εξελίσσεται>> ÏŒσο <<εξελίσσεται>> και η μορφωτική στάθμη του λάου, ÏŒχι τÏŒσο με ποσοτικά, ÏŒσο με ποιοτικά κριτήρια. Έτσι βγαίνει αβίαστα το συμπÎρασμα ÏŒτι η δημοκρατία είναι αδÏνατο να υποστηριχθεί απÏŒ ανθρÏŽπους με επιφανειακή παιδεία.
Στην εποχή της αμφισβήτησης, νοσταλγοί φασιστικÏŽν πρακτικÏŽν εκμεταλλευÏŒμενοι τις ρωγμÎς της δημοκρατίας , καθÏŽς και πολίτες επιφανειακής σκÎψης ,κατακρίνουν την δημοκρατία ως πολίτευμα. ΛαθεÏουν ÏŒμως, γιατί αν η δημοκρατία απÎτυχε στη χÏŽρα μας, αυτÏŒ οφείλεται στην ανικανÏŒτητα των <<αρχÏŒντων>> που ανÎλαβαν να την θεσπίσουν και ÏŒχι στην υφή του πολιτεÏματος.
ΔιÏŒτι η δημοκρατία απαιτεί αναλυτική και κριτική σκÎψη, η δημοκρατία συνδÎεται με την αποδοχή της διαφορετικÏŒτητας και εν τÎλει οι πολίτες σε μια δημοκρατική κοινωνία είναι απαραίτητο να διακατÎχονται απÏŒ τα ιδανικά της δικαιοσÏνης και της σωφροσÏνης.
ΔυστυχÏŽς ÏŒμως στην Ελλάδα Îχει ατροφήσει η σκÎψη, ο Έλληνας αρνείται πεισματικά να σκεφτεί, επιθυμεί να ζει εγωιστικά και απαίδευτα με αποτÎλεσμα να <<βυθίζεται>> σε μια γκρίζα πραγματικÏŒτητα.
Είναι αδήριτη ανάγκη λοιπÏŒν να αντιληφθοÏμε ÏŒτι καμιά κοινωνία δεν βελτιÏŽνεται αν οι πολίτες της δεν αποτινάξουν τις νοσηρÎς συνήθειες τους, καμιά ευδαιμονία δεν πρÏŒκειται να επÎλθει, ÏŒσο οι άνθρωποι που απαρτίζουν την <<πÏŒλη>> ,παραμÎνουν απαίδευτοι, ÏŒμοιοι με μαριονÎτες που αντιδροÏν μÏŒνο ÏŒταν κάποιοι άλλοι κινοÏν τα σχοινιά τους.
Εξάλλου, αποδεχÏŒμενος την άποψη ÏŒτι η δÏναμη κάθε χÏŽρας είναι η νεολαίας της, επιθυμÏŽ να τονίσω, πως αν η νεολαία δεν Îχει διεκδικητική στάση, αν η νεολαία δεν προσπαθήσει να αλλάξει τα καθεστηκÏŽτα, τÏŒτε θα Îρθει η στιγμή που θα θρηνοÏμε το <<κουφάρι>> της Ελλάδας.
Φαντάζει υποχρεωτικÏŒ να αντισταθοÏμε και φτάσουμε στο <<φως>> , Îχουμε χρÎος απÎναντι στις νÎες γενιÎς να <<αφήσουμε>> την ελπίδα της αλλαγής.
ΕπιπροσθÎτως, βασική ευθÏνη σε αυτή την αλλαγή Îχει και το εκπαιδευτικÏŒ σÏστημα. Είναι τελείως ανÏŽφελη η χρησιμοθηρική μάθηση, γιατί <<αγκυλÏŽνει>> τους μαθητÎς και δημιουργεί μάζες <<παπαγάλων>>. Οι πνευματικοί ορίζοντες της γνÏŽσης είναι απαραίτητο να μεταλαμπαδευτοÏν στους νÎους, ÏŽστε να δημιουργηθοÏν <<στρατιÎς>> Îξυπνων ανθρÏŽπων που δεν θα χειραγωγοÏνται και θα εμφανίζονται ανυπάκουοι στα πονηρά κελεÏσματα επιτήδειων σαλτιμπάγκων.
Κλείνοντας, θα ήταν σκÏŒπιμο να τονιστεί ÏŒτι οι ευθÏνες της τωρινής χαλεπής κατάστασης βαραίνουν ÏŒλους μας. Για αυτÏŒ και εμείς θα πρÎπει να αποδείξουμε, αν είμαστε Îτοιμοι να παλÎψουμε για την καλυτÎρευση της ζωής μας και αν Îχουμε την βοÏληση να ‘’παιδευτοÏμε’’ ÏŽστε να λειτουργήσει εÏρυθμα και το πολίτευμα μας.
ΜποροÏμε;
